Ofiary spotkały swojego kata na ulicy w Jeleniej Górze! Krwawy zbir w rękach sprawiedliwości. O czym pisały wrocławskie gazety 70 lat temu?

Mendel Wiesmann i Efroim Holder spacerując po Jeleniej Górze rozpoznali w mijanym przechodniu zbrodniarza wojennego

Ofiary spotkały swojego kata na ulicy w Jeleniej Górze

Krwawy zbir w rękach sprawiedliwości

Jelenia Góra. Pewnego dnia idący jedną z ulic Jeleniej Góry Mendel Wiesemann i Efroim Holder rozpoznali w mijającym ich przechodniu żandarma niemieckiego i mordercę wielu Żydów. Zatrzymali go tedy i odprowadzili do Urzędu Bezpieczeństwa, składając równocześnie przeciwko nie­mu obciążające zeznania. Zeznania te potwierdzili inni jeszcze świadkowie, wobec czego zatrzymanego osadzono w areszcie i rozpoczęto śledztwo.

Berthold Gross pochodzący z powiatu lubartowskiego, zjawił się w sierpniu 1941 roku w Kosowie k. Kołomyi i objął stanowisko zastępcy komendanta żandarmerii niemieckiej. Funkcję tę piastował do maja 1943 r. dając się poznać, jako nieprzejednany wróg Żydów i Polaków oraz jako okrutny morderca i służalec hitlerowskich bandytów.

Prawdziwe oblicze pokazał Gross już w październiku 1941 r., kiedy to przy udziale Gestapo z Kołomyi, żandarmerii niemieckiej i policji ukraińskiej przystąpiono do likwidacji Żydów w Kosowie. Akcja była masowa i trwała całe dwa dni. W tym czasie wyciągano Żydów z domów i kryjówek i na miejscu rozstrzeliwano, w czym czynny udział wziął Berthold Gross. Zamordowano wtedy kilka tysięcy Żydów, w tym wiele kobiet i dzieci.

Po zakończeniu tej „czystki” masowej reszta Żydów osadzona została w urządzonym naprędce getcie. „Opiekunem” getta w Kosowie był Gross, który z więźniami obchodził się okrutnie, bijąc ich gumą lub rewolwerem, nieraz do utraty życia. Wreszcie przyszedł rozkaz likwidacji getta w Kosowie, co skrupulatnie przy udziale Grossa zostało dokonane. Pozostawiono wtedy tylko 50 fachowców przy życiu, jednak i oni po pewnym czasie zostali wymordowani.

Nieliczni świadkowie, którym udało się szczęśliwie uniknąć w Kosowie śmierci, zgodnie opowiadają o okrucieństwach, jakich dopuszczał się Gross. Był on wrogiem nie tylko Żydów, lecz i Polaków, szczególnie inteligencji. Za jego „panowania” aresztowany został radca Kordecki, aptekarz Balicki , adwokat Karpiński, sędzia Ostrowski i inni. Gross wysłał ich do Treblinki i od tej chwili wszelki ślad po nich zaginął.

Dodać jeszcze trzeba, że po zakończeniu wojny zbrodniarz niemiecki osiedlił się w Kaczawie, pow. Jawor i sądził pewnie, iż uda mu się uniknąć odpowiedzialności.

Jeszcze jeden dowód bestialstwa hitlerowskiego

Brzeg. Dzięki zeznaniom Rozalii Wojtas, która w czasie okupacji niemieckiej pracowała przymusowo u „bauera” odkryto w Skabimierzu pow. Brzeg mogiły 9 Polaków , zamordowanych przez hitlerowców. Nieszczęśliwcy zajęci byli w latach 1942-1945 w Pępicach w obozie będącym filią Gross-Rosen.

Dzięki inicjatywie tut. Zw. b. Więźniów Politycznych odbył się onegdaj manifestacyjny pogrzeb, w którym obok przedstawicieli władz, wojska, partii politycznych, stowarzyszeń, organizacji udział wzięły tłumy publiczności. Widok przeciągającego ulicami konduktu, a zwłaszcza skromnej trumny wywarły na zebranych przygnębiające wrażenie. Do licznie zebranej publiczności przemówili proboszcz tut. ks. baran i prezes Zw. b. Więźniów Politycznych ob. Kuljawowicz.
Zwłoki zamordowanych złożone zostały na tut. cmentarzu wojskowym. (Stor.)

Wrocławski Kurier
Ilustrowany, 1948 rok