Kowary. Nie tylko narty i sanie rogate

To niewielkie miasteczko leży w południowo-wschodniej części Kotliny Jeleniogórskiej, u podnóża Karkonoszy i Rudaw Janowickich. Niegdyś było prężnie działającym ośrodkiem przemysłowym. Tutaj produkowano słynne na całą Polskę kowarskie dywany. Także tutaj, w tajnym zakładzie R1 wydobywano i przerabiano rudę uranową, potrzebną do produkcji radzieckich bomb atomowych.

Po kopalni uranu zostało tylko kilka nieczynnych szybów. Nie znaczy to jednak wcale, że rozwój Kowar zatrzymał się wraz z ustaniem huku maszyn przemysłowych. Miasteczko tętni bowiem życiem przede wszystkim za sprawą rzesz turystów, którzy chętnie je odwiedzają. Jedni zjeżdżają tutaj poznać historię miasta, zwiedzić tajemnicze sztolnie, inni po to, żeby wędrować po pięknych, polskich górach. Kowary są bowiem dużym węzłem górskich szlaków pieszych. Można stąd wyruszyć w Karkonosze i Rudawy Janowickie. Pod Przełęczą Kowarską jest zaś jeden z najdłuższych tuneli kolejowych w Polsce.

Zimą można tu pobiegać na nartach. Szlaki poprowadzone są drogami leśnymi, po stokach Góry Wołowej i Czoła. Na trasy można dostać się z różnych części miasteczka. Amatorzy białego szaleństwa mogą też rozpocząć bieg od Przełęczy Okraj (1046 m n. p. m.). W tym miejscu znajduje się już byłe drogowe przejście graniczne. Stanowi ono węzeł, który łączy kowarskie szlaki z trasami w Czechach, zwłaszcza Karkonoską Cestą i pętlami w Małej Upie. Są one oznakowane: wyznaczają je zielone kwadraty z rysunkiem biegacza.

Do Kowar nie mają się po co wybierać jedynie zwolennicy nart zjazdowych. Pozostałości dawniej istniejących tam wyciągów rdzewieją na zboczach. Ale już w tym roku na górujących nad miastem stokach Sulicy i Czoła ma rozpocząć się budowa stacji narciarskiej z prawdziwego zdarzenia. Na 59
hektarach gruntów powstaną: 8-osobowa kolejka gondolowa, 6-osobowy wyciąg krzesełkowy oraz sześć mniejszych wyciągów orczykowych. Dwie najdłuższe trasy zjazdowe będą miały 1800 metrów. Powstanie też rynna snowboardowa oraz system sztucznego naśnieżania.

Od ośmiu lat grupa pasjonatów organizuje w Kowarach międzynarodowe zawody w Zjeździe Saniami Rogatymi. W tym roku impreza ma odbyć się 8 marca. Sanie posiadają rodowód alpejski, wywodzą się ze Styrii i Tyrolu. Saniami rogatymi zwie się je nie dlatego, że ciągną je rogate zwierzaki, ale ze względu na mocno wygięte w kształt rogów płozy. W Karkonosze sanie tego typu zostały przeniesione w pierwszej połowie XVI wieku przez czeskiego starostę górniczego Christofa von Gendorfa.

Co warto odwiedzić i gdzie przenocować

Przełęcz Okraj i dawne polsko-czeskie przejście graniczne. Po drugiej stronie znajduje się czeska Mala Upa - wieś pasterska, która zachowała oryginalny układ przestrzenny. Znajdują się tam liczne szlaki piesze, rowerowe i stoki do narciarstwa zjazdowego. Jest to popularny rejon wypoczynkowy, zwłaszcza w zimie.

Trasa w kopalni uranu. Jest to jedna z ponad 20 sztolni radziecko-polskich zakładów R-1. Zajmowano się tam wydobyciem rudy uranowej. Całość produkcji wysyłano do ZSRR. Prawdopodobnie to z kowarskiej rudy uranowej powstała pierwsza radziecka bomba atomowa. W tym czasie działalność wydobywcza w Kowarach i okolicy była otoczona ścisłą tajemnicą. Zakład R1 został zamknięty w
1962 roku.
Podziemną trasę można zwiedzać od ośmiu lat. Jest ona bezpieczna, bo w sztolni, w której ją wytyczono, nigdy nie znaleziono rudy uranu. W czasie godzinnego spaceru można zobaczyć, jak wyglądała kopalnia, jakich narzędzi i technik górniczych tu używano. Trasa liczy około 1200 m chodników, komór i podziemnych grot.

SZTOLNIE KOWARY, ul. Podgórze 55, tel. 075-752-8450; ceny biletów: normalne - 17 zł, ulgowe - 14 zł, grupowe - 10 zł; strona internetowa: www.sztolniekowary.pl.

Park Miniatur Zabytków Dolnego Śląska. Klasztory, kościoły, pałace, zamki i starówki dolnośląskich miast odwzorowano tu w skali 1:25. Modele są wykonane najnowszymi metodami technicznymi, z materiałów odpornych na oddziaływanie warunków atmosferycznych, co umożliwia eksponowanie ich w naturalnym otoczeniu.
Park jest nieczynny do 15 kwietnia 2008 roku.

Szkoła narciarska Koral-Ski i wypożyczalnia sprzętu narciarskiego, ul. Leśna 1a, tel. 0 603 389 910; czynna: pon. - pt. 11-17, sob. 10-14.

Baza noclegowa

Ośrodek oświatowo-wypoczynkowy Wojków, Kowary, ul. Górna 2, tel. 075-718-2581, kom. 0 602-285-926, e-mail: [email protected], www.zielonaszkola.edu.pl;

Ośrodek MSWiA Przedwiośnie, Kowary, ul. Górni-cza 22, tel./fax: 075-718-2203, e-mail: [email protected], www.przedwiosnie.prv.pl;

Jelenia Struga SPA Resort, Kowary, ul. Podgórze 55, tel. 075-752-8400, e-mail: [email protected], www.jeleniastruga.pl;

Villa Smyrna, Kowary, ul. Ogrodowa 21, tel. 075-718-3284, e-mail: [email protected], www.smyrna.pl;

Hotelik Nad Jedlicą, Kowary, ul. Podgórze 26, tel./fax: 075-718-2469, e-mail: [email protected], www.dojlidko.pl;

Gościniec Na Starówce, Kowary, ul. 1-go Maja 23, tel. 075-7180-3121, e-mail: [email protected], www.gosciniecns.prv.pl;

Zajazd Victoria, Kowary, ul. Rejtana 10, tel. 075-718-2353, www.victoria.ta.pl;

Schronisko PTTK Na Przełęczy Okraj, tel./fax: 075-761-5110, www.okraj.jga.pl;

Pokoje Noclegowe Kuźnica, Kowary, ul. Leśna 1a, tel. 075-718-2051, www.kuznica.net.pl;

Pokoje Noclegowe 4 Pory Roku, Kowary, ul. 1 Maja 17, tel. 0 501-707-173;

Pokoje Gościnne, Kowary, ul. Podgórze 38, tel. 075-761-4040, kom. 0 507-505-744, e-mail: [email protected], www.podgorze.xt.pl;

Domek Magdalenka, Kowary, ul. Podgórze 42, tel. 075-718-2555, www.jeleniastruga.com.pl;

Klub PSP Ameryka, Kowary, ul. Jeleniogórska 2a, tel. 075-761-4674;

Strażnica Straży Granicznej na Przełęczy Okraj, Kowary, Przełęcz Okraj 3, tel. 075-769-9220.