Olszyna: Te meble znała cała Europa

Pierwsze wzmianki o Olszynie pojawiły się w starych kronikach datowanych na rok 1254. Osadę założyli przybysze ze środkowych Niemiec, którzy właśnie tu, na Górnych Łużycach, postanowili znaleźć dla siebie nowe miejsce do życia, zachęceni do osiedlania się zaproszeniami książąt śląskich.

Olsna, bo taka była jej pierwotna nazwa, była osadą tkacka, a jej mieszkańcy trudnili się także handlem lnem. W późniejszych latach Olszyna zasłynęła jednak z warsztatów stolarskich produkujących poszukiwane w całej Europie meble. Była też osadą górniczą. W 1846 r. otwarto tam kopalnię węgla brunatnego Heinrichsgrube, powstała też fabryka brykietów. W okolicach wydobywano również kamień, a w samej osadzie funkcjonowały cegielnie i kaflarnie. Wiek XIX był zresztą okresem dynamicznego rozwoju Olszyny.

W 1858 r. wieś została podłączona do telegrafu, a 7 lat później przejechał tamtędy pierwszy pociąg. Rozwój kolei był dodatkowym bodźcem dla przedsiębiorczych mieszkańców, a jednym z najbardziej znanych został Robert Ruscheweyh. W roku 1870 wybudował on swoją pierwszą fabrykę, w której początkowo wyrabiał ramy do obrazów. Stopniowo jednak jego stolarnia przestawiała się na produkcję mebli, by w końcu zasłynąć z nich w całej Europie. Sam Ruscheweyh stał się sławny dzięki patentowi na rozsuwany stół. Mebel jego pomysłu w stanie złożonym wyglądem nie odbiegał od innych stołów, po rozłożeniu mogło jednak przy nim zasiąść nawet 50 osób. Wkrótce także inne meble z tego zakładu zaczęły się cieszyć sporym powodzeniem, a we wsi, niedaleko dworca kolejowego, powstała druga fabryka mebli, założona przez Augusta Hainkego, ucznia Roberta Ruschewayha.

Olszyna stała się ważnym ośrodkiem meblarstwa i było tak aż do wybuchu II wojny światowej. Wówczas to miejscowe fabryki musiały zmienić profil produkcji z cywilnego na wojskowy, wytwarzając m.in. drewniane części do rakiet V-1. Bo w historii wsi, oprócz lat rozkwitu i dobrobytu, sporo było także nieszczęść, pożogi i zawieruch wojennych.

W latach 1426-1431 miejscowość aż trzykrotnie przeżyła najazd husytów, którzy zostawiali po sobie spaloną ziemię i dziesiątki trupów. Równie tragiczna była także wojna trzydziestoletnia, kiedy to żołnierze cesarza nie okazali litości nikomu, kto stanął im na drodze.

Po podpisaniu pokoju westfalskiego w 1653 r. na rozkaz cesarski przepędzono ze wsi ostatniego ewangelickiego księdza. Olszyna miała być katolicka. Do roku 1680 wielu luteran opuściło wieś. Niepokoje religijne zakończyły się w 1707 r., gdy Karol XII, dowodzący wojskami szwedzkimi, dał olszyńskim ewangelikom prawo tworzenia domów bożych i szkół.

W roku 1629 rozszalała się we wsi epidemia dżumy, która zdziesiątkowała mieszkańców. Według legendy, przeżył ją tylko miejscowy grabarz.

Na Olszynie bolesne piętno odcisnęły również wojny napoleońskie, które mocno zubożyły mieszkańców, z powodu nałożonych na nich kontrybucji. Ludność cieszyła się więc, gdy w 1812 roku armia francuska ruszyła na Rosję. Niestety, już w kwietniu 1813 roku w miejsce cofających się oddziałów Napoleona pojawili się żołnierze rosyjscy, rekwirując i grabiąc co się dało. Nieco łaskawiej z miejscowością obszedł się los w czasie II wojny światowej.

Wieś została zajęta 8-9 maja 1945 r. przez oddziały 31. i 52. Armii Radzieckiej i przy tym nie ucierpiała. W roku 1963 miejscowość została stolicą administracyjną gminy, a 11 lat później uznano ją za jedną ze stu wzorowych w PRL. Rok później powstały tam Państwowe Gospodarstwa Rolne, które przejęły dawne niemieckie majątki ziemskie. W samej Olszynie po wojennej zawierusze ponownie uruchomiony został przemysł meblarski. Tutejsze meble znane były w Europie.

Po 1990 roku tutejsze zakłady meblarskie zaczęły podupadać. I dziś, jako jedyny państwowy producent mebli w Polsce, Olszyńskie Fabryki Mebli wciąż walczą o przetrwanie.

Zobacz także:

PRZEWODNIK PO WROCŁAWIU
DOLNOŚLĄSKIE ZAMKI I PAŁACE

Tekst powstał m.in na podstawie "Olszyna w historię wpisana" Zbigniewa Madurowicza